Stwardnienie rozsiane

Opis schorzenia

Stwardnienie rozsiane (łac. sclerosis multiplex, SM) Jest najczęstszą przewlekłą i nieuleczalną chorobą neurologiczną dotyczącą ludzi młodych. Przyczyna choroby jest nieznana. Najprawdopodobniej u jej podłoża tej leży proces autoimmunologiczny: organizm rozpoznaje komórki układu nerwowego (osłonkę mielinową)  jako tkankę obcą i atakuje ją przy pomocy własnego systemu obronnego. W wyniku tego procesu  dochodzi do powstania w mózgu i rdzeniu kręgowym ognisk zniszczonej tkanki nerwowej  niezdolnej do przekazywania dalszych bodźców, np. wzrokowych , słuchowych, czuciowych. Poza teorią o autoagresji w rozwoju stwardnienia rozsianego rozważa się również czynniki środowiskowe, genetyczne, infekcyjne, zaburzenia metaboliczne- w tym niedobór wit D.

Choroba ta dotyka ludzi młodych, diagnozowana jest zazwyczaj między 20. a 40. rokiem życia,  rzadko przed 16. i po 50. Kobiety zapadają na nią 1,5–4 razy częściej. Szacuję się iż na świecie choruje ok. 2,5 mln osób, z czego 500 tysięcy w Europie.  W Polsce choruje na SM około 40 tys. osób

Choroba atakuje zazwyczaj niespodziewanie   młodą, sprawną  do tej pory osobę i przejawia się upośledzeniem określonej funkcji układu nerwowego. Najczęściej są to zaburzenia czucia na  kończynach  lub tułowiu, osłabienie siły mięśniowej kończyn- zdarza się, iż zdrowa do tej pory osoba odczuwa pogorszenie sprawności chodu, utyka lub nagle traci zdolność wykonywania  ruchów precyzyjnych ręką. U części chorych pierwszymi symptomami choroby są zaburzenia wzroku- najczęściej osłabienie  ostrości wzroku, podwójne widzenie, mroczek przed okiem. Do innych objawów stwardnienia rozsianego  należą m.in. : zawroty głowy i  zaburzenia równowagi, zaburzenia kontroli pęcherza moczowego, zaburzenia sfery seksualnej, bóle neuropatyczne. U części chorych obserwuje się zaburzenia w sferze mentalnej i emocjonalnej

Przebieg SM jest nieprzewidywalny – w zależności od typu przebiegu, chorobę charakteryzuje występowanie okresów pogorszenia (rzut choroby) i remisji objawów neurologicznych lub postępujące pogarszanie stanu neurologicznego. Rzuty choroby mogą dotyczyć za każdym razem różnych układów i narządów: narządu ruchu, wzroku, innym razem zaburzeń odbioru bodźców czy zaburzeń mowy. Objawy mogą także zmieniać nasilenie na skutek różnych czynników zewnętrznych np. infekcje, wyższa temperatura i przegrzanie. Jest nieuleczalna i przewlekła, ale nie można się nią zarazić ani przekazać jej potomstwu, bo choć nie wyklucza się jej genetycznego podłoża, nie ma jeszcze na ten temat wiarygodnych danych

Rozpoznanie choroby ustala się na podstawie kryteriów McDonalda opracowanych w 2001r , zrewidowanych w 2005r i uaktualnionych w 2010r. W praktyce klinicznej  w diagnostyce stwardnienia rozsianego wykorzystuje się badanie rezonansem magnetycznym, badania neurofizjologiczne oraz w niektórych przypadkach badanie płynu mózgowo – rdzeniowego. Najczęściej diagnozowanie tej choroby odbywa się w warunkach pobytu szpitalnego.  Postawienie rzetelnej diagnozy wymaga wykluczenia szeregu  innych schorzeń , które swoim przebiegiem i objawami często przypominają stwardnienie rozsiane np. infekcje ośrodkowego układu nerwowego, neuroborelioza, ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia, zapalenie naczyń mózgowych, udar mózgu, guzy mózgu, choroby tkanki łącznej, niedobór Wit B12.

Z uwagi na to, iż SM jest chorobą o nieustalonej etiologii, nie istnieje leczenie przyczyny tego schorzenia. Dostępne metody leczenia obejmują terapię zmieniającą jego przebieg oraz łagodzenie objawów.

Do głównych kierunków leczenia SM należą:

1. leczenie rzutu choroby- stosuję się tu kortykosteroidy, najczęściej w formie wlewów dożylnych w trakcie pobytu szpitalnego.

2. leczenie immunomodulujące-  poprzez wpływ na  odpowiedź odpornościową  organizmu zmniejsza częstość rzutów choroby  i ich nasilenie, w związku z czym łagodzi jej  przebieg  spowalniając postęp niepełnosprawności . Leki z tej grupy stanowią tzw. leczenie pierwszego rzutu w stwardnieniu rozsianym, powinny być one włączone jak najszybciej po postawieniu rozpoznania i zakwalifikowaniu do tego rodzaju terapii.

3. leczenie immunosupresyjne- zarezerwowane dla przypadków o ciężkim przebiegu, lub gdy nie osiągnięto poprawy  po leczeniu immunomodulującym.

4. leczenie  objawowe-  łagodzi  objawy uszkodzenia układu nerwowego. Może wpływać na zaburzenia ruchu, niedowład kończyn i spastyczność mięśni, zawroty głowy, uczucie zmęczenia, ból przewlekły i parestezje oraz zaburzenia pracy zwieraczy. Leczenie objawowe obejmuje także rehabilitację, fizjoterapię oraz psychoterapię;

Bardzo ważnym aspektem jest szybkie postawienie właściwego rozpoznania stwardnienia rozsianego, gdyż włączenie leczenia w pierwszej fazie choroby warunkuje jego optymalne działanie, a co za tym idzie łagodzi przebieg choroby.